We are what we repeatedly do

อันนี้เขาว่าเป็นคำพูดของ Aristotle
ซึ่งถ้าให้เหลือคำเดียว ก็คือคำว่า Habit
หรือของไทย ก็คือ นิสัย,กิจวัตร,ความเคยชิน

พออายุมากขึ้น ผมก็เริ่มเห็นพ้องกับคำพูดข้างต้น
จากการเฝ้ามองตัวเอง
จะเห็นว่ามีหลายอย่างเลย ที่เป็นปฏิกริยาอัติโนมัติ
ทั้งเรื่องเล็กๆน้อยๆ ไปจนถึงเรื่องใหญ่

ลองดูเรื่องเล็กๆแล้วกัน (เรื่องใหญ่ๆ ใครเขาจะเอาตัวเองมาเผาเล่า)
ยกตัวอย่างนิสัยการเคี้ยวอาหาร
หลังจากใช้เวลา 30 กว่าปี ในการเคี้ยวอย่างมูมมาม
ในที่สุดผมก็พบว่า ปากผมมันมักจะไม่ยอมเชื่อฟังคำสั่งผมแล้ว
ในขณะที่สมองสั่งว่า เคี้ยวเยอะๆไม่ต้องรีบกลืน
แต่พออาหารแตะถึงส่วนหลังของโคนลิ้น
กลไกการกลืนจะเกิดขึ้นทันที
เป็นสภาพที่น่าตกใจเหมือนกันนะ
ที่พบว่าเราสูญเสียการควบคุมบางอย่างไป

เรื่องเล็กๆอีกเรื่อง ก็คือ การอ่าน
ผมฝึกอ่านเร็วตั้งแต่ยังเด็ก
การอ่านจะใช้วิธีการกระโดดไปตามคำต่างๆ
มารู้ตัวอีกที ก็พบว่า
ผมอ่าน กลอน หรือ บทกวี ไม่ได้
เพราะลูกตามันไม่ยอมกวาดไปทีละตัว
ต้องใช้เวลาฝึกเปลี่ยนนิสัยอยู่นานทีเดียว
ถึงจะกลับมาอ่านบทกวีได้

ตัวอย่างของ Habit ที่เห็นได้ชัด
จะเกี่ยวข้องกับ motor learning
สมัย ที่ผมเข้าเรียนมหาวิทยาลัยใหม่ๆ
ตอนนั้นผมเล่น softball เป็น catcher หรือไม่ก็ short stop
สิ่งที่ผมทำมาตลอด ระหว่างการเล่นก็คือ
การเบี่ยงตัวหลบ วิถีการเคลื่อนที่ ของลูกที่ไม่ได้คาดคิด
เช่น เด้นพื้นผิดทิศทาง
ซึ่งถ้าวัดความเร็วของปฏิกริยาแล้ว ก็ขอโม้ว่า
น้องๆทืมชาติ

วันหนึ่ง ผมเดินไปเรียนกับเพื่อนสาวสวยซึ่งเป็นดาวคณะวิศวะในตอนนั้น
คุณเธอเดินหน้า ผมเดินตามหลัง
อยู่ดีๆ เธอก็เกิดลื่นพรื่ดหงายหลังขึ้นมา
ซึ่งถ้าในนิยายหวานแหว๋วทั่วไป พระเอกก็ต้องโอบรับนางเอกอย่างสวยงาม
แต่ในกรณีผม ร่างกายมันฝึกมาดี
ทำให้ผมเบี่ยงตัวหลบได้อย่างสวยงาม
รอดพ้นจากการรับได้อย่างหวุดหวิด
(เศร้าไหมหล่ะ กำลังจีบอยู่ด้วย)

การคิดทั้งหลาย ก็เป็น Habit เหมือนกัน
Edward De bono ยังเขียนขายได้ตั้งหลายเล่ม

แน่นอน นิสัยมันกินความไปถึง วิชาชีพที่เราทำด้วย
นิสัยการ coding ของเรา
"code แบบไม่คิดอะไร ทำงานได้ก็พอ"
ทำบ่อยเข้า ก็จะติดเปิดนิสัย
หรือ นิสัยขององค์กร พัฒนาโปรแกรมที่ไร
ก็ทำตามแบบที่เคยทำกันไปเรื่อยๆ

ปัญหาก็คือ
แล้วเราจะเลิกนิสัยไม่ดี หรือ เริ่มนิสัยดี ได้อย่างไร
อุปสรรคของการเริ่มนิสัยดีๆ ก็คือ postpone หรือภาษาไทยว่า ปัดวันประกันพรุ่ง
อย่างที่ประโยคข้างบนว่า "repeatedly do"
ถ้าไม่เริ่มทำ ก็ไม่มีจุดเริ่มต้น
ส่วนอาวุธที่จะจัดการ นิสัยที่ไม่ดี ก็คือ สติ
(คำถามที่น่าสนใจ องค์กร จะมี สติ ได้ไหม
สติ ของ องค์กร เป็นอย่างไร)

ปิด ด้วยคำคม

“Our habits always occur in the plural, and they belong together,
constituting a style.”
From the point of view of character, our habits make us who we are.

Habits do not wait to be used;
they project themselves into one’s thoughts and behaviors.

เรื่อง Habit มีประเด็นน่าสนใจอีกเยอะ
ควรอ่านเพิ่มเติมอย่างยิ่ง
The Laws of Habit
Tacit knowledge and habit